ویژگی اصلی این اختلال عبارت است از نقص و نارسایی در توانایی ایجاد روابط اجتماعی که به صورت نبود تمایل برای درگیریهای اجتماعی خواه تمجید و خواه سرزنش ظاهر میشود. عدم حساسیت نسبت به احساسات دیگران و فقدان مهارتهای اجتماعی از ویژگیهای دیگر این اختلال است . این اختلال در کسانی تشخیص داده میشود که عمری را در کنارهگیری از اجتماع گذراندهاند. احساس ناراحتی آنها در روابط اجتماعی، درونگرائی و عواطف محدود و کند آنها قابل توجه است. شخصیتهای اسکیزوئید در نظر دیگران آدم هایی مردم گریز، منزوی یا تنها هستند .
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید در طول زندگیشان به دنبال موقعیتهایی هستند که مستلزم کمترین تعامل با دیگران باشند. اشتغال برای این افراد مشکل آفرین است و بعید است که بیش از چند ماه در یک شغل بمانند. آنهایی که میتوانند شغلی را تحمل کنند، معمولاً به سمت شغلهایی کشیده میشوند که تمام ساعات کاری خود را تنها سپری کنند. آنها به ندرت ازدواج میکنند، بلکه ترجیح میدهند تنها در اتاقی تکی زندگی کنند که خلوت خود را حفظ نموده و از تعامل کردن با همسایگان اجتناب ورزند. گرچه آنها خیلی پریشان نیستند یا خطری برای دیگران ندارند، اما خلوت گزینی و محدودیت هیجانی آنها را می توان ناسازگارانه دانست .
با اینکه رفتار افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید ناسازگارانه است، درصدد رواندرمانی بر نمیآیند در صورتی که آنها برای درمان مراجعه کنند، احتمالاً به خاطر اختلال روانی دیگر، مانند اختلال خلقی یا سوء مصرف مواد، درمان کردن آنها دشوار است، زیرا به روابط میان فردی علاقهای ندارند .
ملاکهای تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید :
الگوی نافذ گسستگی از روابط اجتماعی و محدودیت طیف تجربه و ابراز هیجان، در موقعیتهای بین فردی در اوائل بزرگسالی شروع شده و خود را در زمینههای گوناگون نشان میدهد و با چهار تا (یا بیشتر) از علائم زیر مشخص است :
۱- از روابط نزدیک، از جمله عضو یک خانواده بودن نه لذت میبرند نه تمایلی برای آن دارد .
۲- ترجیح نیرومند برای فعالیتهای انفرادی .
۳- اگر هم علاقهای به رابطه جنسی با فردی دیگر داشته باشد، بسیار اندک است .
۴- اگر از فعالیتهایی لذت ببرند، تعداد آنها ناچیز است .
۵- فقدان دوستان صمیمی یا محرم راز، به جز خویشاوندان نزدیک .
۶- نسبت به تعریف یا انتقاد دیگران بیتفاوت است .
۷- سردی هیجانی، کناره گیری، هیجان پذیری سطحی .