چرا کودکان گاز می گیرند؟

بیشتر کودکان کوچکتر از ۳ سال، اطرافیان خود را دست کم یک بار گاز می گیرند.  بیشتر کودکان، این عادت را به خودی خود از دست می دهند، اما اگر عادت به گاز گرفتن، بعد از ۳ سالگی هنوز ادامه پیدا کند  و به طور مرتب تکرار شود نیاز به توجه و درمان دارد.

دلیل این کار بسته به سن کودکان متفاوت است.  کودکان بین ۵ تا ۷ ماهه، اگر در دهان خود احساس ناراحتی داشته باشند اطرافیان خود را گاز می گیرند. مثلاً ممکن است کودک در حال دندان درآوردن باشد و درد بکشد، به این ترتیب، سینه مادرش را هنگام مکیدن شیر گاز می گیرد تا دردش را کمتر کند. خبر خوب این که، کودک در این سن با دیدن واکنش اطرافیان، می آموزد که نباید گاز بگیرد.

   کودک از ۸ تا ۱۴ ماهگی، معمولا اطرافیان خود را گاز می گیرد تا هیجان خود را بروز دهد. در این حالت بیشتر، پرستار و یا کودکان دیگر در اطراف خود را هدف قرار می دهد و البته، با شنیدن کلمه “نه” و یا با درک ناخوشنودی دیگران، از این کار دست می کشد.

    کودک بین ۱۵ تا ۳۶ ماهه هم  بیشتر به خاطر عصبانیت و یا تنها برای نشان دادن قدرت خود به دیگران، گاز می گیرد. در این سن کودک بیشتر، همسالان خود را گاز می گیرد و بزرگ تر ها را کمتر هدف قرار می دهد.  با کمی توضیح، او می آموزد که گاز گرفتن دیگران ناپسند است. پس از سه سالگی، کودک تنها زمانی به گاز گرفتن روی می آورد که  بترسد یا احساس ضعف کند. مثلا موقعی که در جنگ و جدالی بازنده شود و یا زمانی که از آسیب و آزار دیگران بترسد.

کودکانی که در این سن به طور مرتب دیگران را گاز می گیرند نیاز به توجه و درمان دارند. گاز گرفتن در این سن می تواند دلیل بر این باشد که کودک نمی تواند احساسش را درست بروز دهد و یا بر رفتارش مسلط نیست.

گاز گرفتن در شرایط مختلف اتفاق می افتد، به خصوص زمانی که کودکان دور همدیگر جمع باشند. می توان با کمک به کودک در بروز احساساتش به شکل درست، از بروز  این رفتار، جلوگیری کرد.  البته کودکانی که زیاد این کار را انجام می دهند، نیاز به مراقبت ویژه دارند و بهتر است که دورتر از کودکان دیگر نگهداری شوند.

گاز گرفتن در کودکان، معمولا منجر به مشکلات رفتاری آن ها در آینده نمی شود. اما کودکانی که مرتب گاز می گیرند و یا سایر رفتار های خشونت آمیز را از خود نشان می دهند، به ویژه زمانی که سه سالگی را پشت سر گذاشته اند، ممکن است دچار مشکلات عاطفی و یا بالینی باشند که نیاز به درمان ویژه دارد.

اگر فرزندمان در جمع کسی را گاز گرفت چکار کنیم؟

.۱  ابتدا توجه خود را به فردی معطوف می‌کنیم که گاز گرفته شده است؛ به‌خصوص اگر کودک باشد و وی را آرام می‌کنیم.

.۲  سریع، ولی با آرامش، مداخله کنید. کودک را از جمع دور کنید. هرگز برای تلافی، او را گاز نگیرید. قاطعانه، به وی بگویید «گاز نگیر. گاز گرفتن، آسیب می‌رساند و من به تو اجازه نمی‌دهم گاز بگیری و به کسی آسیب برسانی.»

.۳  اثر گاز گرفتن وی را توضیح دهید؛ مثلا بگویید «علی گریه می‌کند؛ چون تو، او را گاز گرفته‌ای و به او آسیب رسانده‌ای.»

.۴  برطرف کردن علل احتمالی گاز گرفتن. استرس‌هایی نظیر شلوغی، سروصدا، گرسنگی، خستگی، خواب‌آلودگی، نبودن اسباب‌بازی، بی‌توجهی یا توجه زیاد به کودک، می‌تواند او را در این حالت قرار دهد.

.۵  بر حسب سن کودک، برای مدت زمانی، وی را از جمع دور کرده، در یک اتاق خلوت، دور از هرگونه عامل خطر یا محرک قرار می‌دهیم و به وی می‌گوییم که در صورت تکرار گاز گرفتن، این کار را برای وی تکرار می‌کنیم.

.۶  به کودک خود آموزش دهید که برای بیان احساسات، به جای کارهای این‌چنینی، از لغات استفاده کند؛ البته پس از فروکش کردن هیجانات منفی وی.

چگونه از تکرار این کار جلوگیری کنیم

    به این فکر کنید که کی و چرا کودک‌تان گاز می‌گیرد. آیا وقتی کودکی در گروه بازی اسباب بازیش را از او می‌گیرد، این اتفاق می‌افتد؟ زمانی که بچه‌ها دور او جمع شده‌اند؟ و یا وقتی که می‌خواهید به نوزاد جدیدتان شیر بدهید؟ شاید معلم او چیزهایی راجع به این‌که چه چیزی او را عصبانی می‌کند، بداند. بعد از مدتی، به احتمال زیاد خواهید توانست پیش‌بینی کنید که چه هنگام احتمال دارد کودک عصبانی شده و وارد عمل شود.

    کارهای کودکتان را به دقت تماشا کنید.علائم هشدار دهنده از قبیل گریه کردن، فریاد زدن، کوبیدن پا و حمله ور شدن، معمولاً قبل از گاز گرفتن روی می‌دهند. اگر کسی را گاز گرفته است، حواس‌تان به او باشد و قبل از این‌که دوباره این کار را تکرار کند، مانع او شوید.

    قبل از این‌که دوباره کسی را گاز بگیرد جلوی او را بگیرید.اگر علائم گاز گرفتن مجدد را در او دیدید، به سراغش بروید. سریعاً و با خونسردی مانع فرو بردن دندان‌هایش در گوشت هدف بشوید. و جملاتی از این قبیل بگویید: «نمی‌توانم بگذارم که به دوستت صدمه بزنی» یا «اوه نه، فکر نکنم که بخواهم دندا‌‌ن‌هایت را نزدیک‌تر از این بیاوری» و در حین ادای این جمله به آرامی، اما محکم پیشانی‌اش را چند سانتی‌متر از شانه‌های‌تان دور نگه دارید یا دست‌های‌تان را به شکل کاسه‌ای جلوی دهانش بگیرید.

    نسبت به او گرم و با محبت بمانید.شاید وقتی که می‌خواهید جلوی گاز گرفتن مجدد او را بگیرید، داشتن چنین رفتاری سخت باشد. ممکن است احساساتی شده یا آن‌قدر عصبانی شده باشید که بخواهید سر او داد بزنید یا به زور مانع او شوید. اما اگر حین مانع شدن او، می‌توانید به یاد داشته باشید که چقدر او را دوست دارید، احتمالاً آن‌قدر احساس امنیت می‌کند که به شما نشان دهد چقدر عصبانی شده است. کایسر می‌گوید: «اگر خودتان را جای او بگذارید، واقعاً کمک‌تان می‌کند. به یاد داشته باشید که او در هر موقعیتی بهترین کاری را که از دستش بر می‌آید، انجام می‌دهد.» شاید او بتواند احساس خود را در قالب کلمات بیان کند و شاید نه. اما این مسأله خیلی مهم نیست. شاید چندین بار قبل از این‌که بتواند جلوی خودش را بگیرد و کسی را گاز نگیرد، شما مجبور شوید که به این طریق مداخله کنید.

    روزهایی که با کودکی قرار بازی دارد،همراه او بروید. شاید لازم باشد روزهایی که با کودکی قرار بازی دارد، همراه او بروید تا این‌که این مشکل رفع شود یا حداقل والدین آن کودک را از این رفتار او آگاه کنید و نکاتی را درباره این‌که چه چیزی در مورد کودک‌تان مؤثر واقع می‌شود به آن‌ها بگویید. اگر فکر نمی‌کنید که آن‌ها بتوانند این وضعیت را با خونسردی و محبت کنترل کنند، قرار بازی را به زمان دیگری موکول کنید.

    هرگز این رفتار او را با گاز گرفتن پاسخ ندهید. برخی از والدین تصور می کنند که با این کار به او می فهمانند که گاز گرفتن درد دارد. اما در واقع با این کار، راه غلط برخورد با پرخاشگری را به او می آموزند – یعنی به او یاد می‌دهند که او نیز در عوض، رفتار تهاجمی از خود بروز دهد. حتی وقتی والدین از روی محبت کودک‌شان را گاز می‌گیرند نیز، می‌توانند به بروز چنین رفتاری در آن‌ها کمک کنند – بنابراین حتی به شوخی هم کودک‌تان را گاز نگیرید.

    درباره گاز گرفتن برایش توضیح دهید.درباره گاز گرفتن با او صحبت کنید – اما موعظه نکنید – یا یک بازی ساده انجام دهید. از کودک‌تان بپرسید که چه غذاهایی را دوست دارد گاز بزند. یا اشیاء روزمره را نام ببرید؛ مانند: کیک، میز، سگ و موز و از او بپرسید که آیا می‌توان آن‌ها را گاز گرفت یا خیر. حتی می‌توانید سؤالات خنده دارتری بپرسید (مثل گاز گرفتن ماشین، جاروبرقی یا کفش‌های پدرش) و با هم بخندید.

    یک چیز را جایگزین هدف گاز گرفتن او کنید. در برخی از مهد کودک‌ها به کودکی که گاز می‌گیرد، سیب می‌دهند. این کار می‌تواند در مواردی که او ناگزیر است دندان‌هایش را در چیزی فرو کند، چاره خوبی باشد.