چگونه فرزندانی مسئولیت پذیر تربیت کنیم؟

این نوشتار سعی در پاسخ به پرسش والدینی دارد که سوال مهم و قابل تحسینی در ارتباط با تربیت فرزندان خود دارند :

چگونه فرزندان خود را مسئولیت پذیر تربیت کنیم؟ این مقاله تاثیر گرفته از مطلب بسیار قابل تامل و منحصر به فردی است که دکتر مسعود غفاری در گفتگو با یکی از مجله های ایران در خصوص مسئولیت پذیری داشتند،  می باشد.  قبل از نگارش مقاله لازم است ذکر کنم که این مقاله خوانش نگارنده از گفتگوی ایشان در ارتباط با مسئولیت پذیری می باشد.

همه والدین می خواهند که فرزندی مسئول تربیت کنند قبل هر چیز باید از خود این سوال را بپرسید که آیا خود شما فردی مسئول هستید؟

مسئولیت داشتن درسه حوزه معیاری برای رشد شناختی و اخلاقی افراد است.

۱-     مسئولیت در رابطه با خود و روابط بین فردی.

۲-    مسئولیت در رابطه با محیط زیست.

۳-    مسئولیت در رابطه با فرهنگ و تاریخ سرزمین خود.

مسئولیت در رابطه با خود و روابط بین فردی:

هر فردی در رابطه با رشد خود و تحقق استعدادها و آرزوهای خود مسئول است. هر فردی تنها یکبار فرصت زیستن در دنیا را دارد فرصتی که به شدت محدود است. انسان ها از سرانجام خود آگاه هستند و این مهم است که در این زمان محدود در جهت تحقق آرزوها و استعدادهای خود کوشا باشیم. زمانی ما می توانیم استعدادهای خود را شکوفا کنیم که مسئولیت تمام اشتباهات خود را قبول کرده و در جهت جبران آنها تلاش کنیم. فردی که دلیل شکوفا نشدن استعداد های خود را در منبعی غیر از خود جستجو می کند فرد مسئولیت پذیری نیست.

در رابطه با روابط بین فردی باید به این مسئله توجه کنیم که ما هرگز نباید به خود این اجازه را بدهیم که برای آسایش خود به دیگران صدمات روحی، جسمی و مالی وارد کنیم.  والدین باید این را بدانند که در مقابل احساسات همسر خود و فرزندان خود مسئول هستند، والدینی که به همسر خود خیانت می کنند و یا به جای پذیرش اشتباه خود دروغ می گویند و یا به قولی که به فرزند، همسر و یا دوستان می دهند بی توجه هستند نباید انتظار فرزندی مسئولیت پذیر را داشته باشند. فردی که در مقابل فرزندان خود با شهامت به همسر خود می گوید “من اشتباه کردم و می خواهم اشتباه خود را جبران کنم” به کودکان خود مسئولیت پذیری را یاد می دهد.

مسئولیت پذیری در مقابل محیط زیست:

زمین و آسمان با تمام منابعی که در آنها است برای آسایش همه موجودات است، تمام موجوداتی که در حال حاضر در این دنیا زندگی می کنند و آنهایی که بعد از ما به این جهان می آیند، بنابراین همه ما باید نگهبان زمین و پرستار سلامت آسمان باشیم. هیچکس نباید به خود این اجازه را بدهد که می تواند زباله های خود را در رودخانه یا محیط زیست حیوانات رها کند و زمین و آب ها را آلوده کند چنین بی مسئولیتی در مقابل طبیعت در شان هیچ انسانی نیست. والدین می توانند با انجام رفتارهایی مثل غذا دادن به پرنده ها در فصل های سرد و یا جمع آوری زباله از کوهستان و جنگل در روزهایی خاصی از سال اخلاقیات را در فرزندان خود رشد دهند. والدین و معلمان هرگز نباید انتظار داشته باشند که کودکان ما مسئولیت پذیر باشند زمانی که هر روز به جای استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی از خودرو شخصی استفاده می کنند، در شرایطی که کلان شهرهای ما در فصل های سرد سال فقط چند روز هوای پاک دارند. چنین والدینی نه تنها مسئولیتی در مقابل محیط زیست ندارند بلکه در مقابل سلامت کودکان خود نیز بی مسئولیت هستند.

والدین می توانند از فرزندان خود برای تفکیک زباله کمک بگیرند و یا زمانی که برای خرید می روند تا جای ممکن خرید خود را در کیسه خریدی که برای خود تهیه کردند قرار دهند و با این کار از تولید زباله جلو گیری کنند. تمام این روش هایی که ذکر شد و صدها روش خلاقانه دیگر برای حفاظت از محیط زیست باعث می شود که شما فرزندانی مسئولیت پذیر با رشد شناختی بالا داشته باشید.

مسئولیت در مقابل فرهنگ و تاریخ سرزمین خود:

ما نسبت به تمام افرادی که با رفتار و یا خلق اثری ارزشمند در بهبود و رفاه ما تاثیر داشتند مسئول هستیم. این مهم است که والدین و معلمان تاریخ سرزمین خود را بدانند و آثار ارزشمند را بشناسند. تخریب آثار ارزشمند معماری و هنری، کمرنگ شدن صفات اخلاقی ارزشمندی چون صداقت و راستگویی و حس حقارت در نوجوانان نتیجه بی توجهی به آثار ارزشمند فرهنگی و تاریخی سرزمینمان است. توجه کردن و ارزشمند دانستن این آثار نه تنها باعث حفظ آنها بلکه سبب گسترش آنها می شود.

و در نهایت بالاترین سطح مسئولیت پذیری رنج دیگری را رنج کشیدن است. مردم ایران زمین در این مورد بسیار حساس هستند و خردمندانه نه تنها در ارتباط با مردم خود بلکه با همه افراد سرزمین هایی که دچار بحران و مصیبت شده اند همدلی می کنند و تا جای ممکن برای بهبود وضعیت آنها تلاش می کنند.

بنابراین در پاسخ به سوال والدینی که می خواهند بدانند که مسئولیت پذیری را چگونه در کودکان خود رشد دهند باید گفت که روشی که ما پیشنهاد می کنیم رشد مسئولیت پذیری در این سه حوزه در خودمان باعث درونی کردن اخلاقیات و مسئولیت پذیری در فرزندانمان می شود.